Pablo Morillo: heroe ou oportunista?

En vésperas da conmemoración das xornadas máis gloriosas vividas no Casco Vello de Vigo, a Reconquista da cidade en 1809 da ocupación francesa, xorde novamente a dúbida sobre se cando as autoridades colocan a súa ofrenda floral no monumento levantado con este motivo están a honrar ao heroe equivocado.

E é que este monumento está coroado coa figura do que chego a ser Marqués de la Puerta, o militar Pablo Morillo, un personaxe prototípico do ambiente da época, na que os bandazos liberais e absolutistas tan pronto che convertían en prócer da patria como nun traidor á causa.

 

Os estudiosos da historia local tenden a considerar a actuación de Morillo durante as xornadas de marzo de 1809 como máis propia dun oportunista que dun auténtico partícipe nos combates contra os franceses; como máxima autoridade militar da zona parece ser que estivo máis preocupado de reforzar a súa propia autoridade, non dubidando en ameazar con fusilar a algún dos patriotas vigueses que protagonizaron a loita, que de enfrontarse ás tropas de Napoleón, para finalmente apoderarse da gloria do movemento popular que alcanzou a primeira vitoria sobre os franceses na guerra de Independencia. Esta imaxe negativa reforzouse polo papel xogado polo suposto heroe na perda da capitalidade provincial de Vigo, xa que Morillo foi enviado anos despois por Fernando VII como Capitán Xeral de Galicia para acabar coas reformas que o trienio liberal había introducido na organización do reino.

Con todo, no debe do personaxe, a circunstancia que alcanzou maior peso é sen dúbida o seu controvertido papel no fusilamento do científico colombiano Francisco José de Caldas, en 1816. A Morillo perseguiralle ,posiblemente para a eternidade, a atribución da frase “España non necesita sabios”, que se supón que pronunciou cando asino a condena do polifacético sabio, de orixe galega por certo, pois era natural de Caldas de Reis. Con todo, e como ocorre con outras frases soadas, non existe constancia histórica de que dita sentenza saíse da boca de Morillo, que, en calquera caso, foi responsable nunha serie de sucias campañas no contexto das guerras de liberación hispanoamericanas que fixeron que en Colombia considéreselle como unha réplica do papel que xogaron  nos Países Baixos os xefes dos terzos españois, onde como é sabido aos nenos asústaselles dicindo  que vén, non o “coco”, senón, o Duque de Alba.